Eko müze üzerine...

Sinem Kurtural Karakundakoğlu
Turizmci

Eko müze, doğal ve sosyal çevrenin, sadece dekoratif bir yapımı yada restorasyonu değil; doğal, sosyal ve kültürel çevrenin yaşayan bir aynasıdır (1). Riviere'e (2) göre eko müzenin dikkati, belli bir bölge ve o bölgede yaşayan nüfusun birbiriyle ilişkisi, mevcut toplumun tarihsel gelişimi, yaşayan formu ve aynı zamanda gelecekteki olası durumuna odaklanmıştır.

Eko müzeler klasik müzelerin aksine, durağan değil yaratıcı ve dinamiktirler. Eko müzeler, klasik müzecilikteki gibi bir sergileme aracı olmaktan ziyade, yaşam biçiminin varlığını sürdürmesine yardımcı olmaktadır. Bir başka deyişle, Davis'e göre klasik müze bina, eserler, koleksiyonlar, uzman personel ve ziyaretçilerden oluşurken; eko müze, belli bir coğrafi alan, orada yaşayan halk, gelenekler ve toplumsal mirastan oluşmaktadır. Eko müzeler, müzecilik literatüründeki müze çeşitleri sınıflandırmasında bölgesel, toplumsal müzeler kapsamında değerlendirilmekte olup benzer kapsama giren müzelerle aynı kategoriye sokulmaktadır.

Peki şehrimize dönüp baktığımızda neresi eko müze olabilir? Kemeraltı hem tarihi hem geleneksel mimarisi hem de yaşan toplumu ile mükemmel bir eko müze olabilir. Dünya da ve ülkemizde eko müzelerin varlığı herkes tarafından bilinmektedir. Dünyadaki ve Türkiye'deki örneklerden bahsetmek isterim.

Dünyadaki eko müzeler bizlere ışık tutmaktadır. Bekir Onur'a (3) göre Karadeniz Bölgesi'nde "Taka Müzesi" Karadeniz kültürünü, Laz halkının deniz kültürünü anlatması açısından anlatılması açısından "takdire şayan" olurdu. Sürmene, Amasya, Bartın, Şile ve Kuruçaşile halkından ve tekne ustalarına bunu beklemeye hala hakkımız var.

Ülkemizde peynirin tarihini anlatan Zavot Eko Müzesi Kars'tadır, 2011 senesinde kurulmuştur. Türkiye'nin ilk eko müzesidir. Burada gravyer peynirin yapılışında kullanılan malzemeler ve köyün tarihine ilişkin bilgiler yer almaktadır. İsviçre'deki peynir müzelerine bezmektedir. Halkın unutulmuş olan Kars peynire sahip çıkması amacıyla kurulmuştur. İsviçre'den gelen bir iş adamının buradaki bitkilerin ineklerde süt verimini artırdığını keşfetmesiyle kurulan peynir üretim merkezi, İsviçre'deki diğer eko müzelere benzemektedir.

Örnek: Ecomuseum Simplon / Alter Gasthof / Simplon Dorf, Valais
Eski bir Susten binası olan "Alte Gasthof", 14. ve 18. yüzyıl arasında birkaç inşaat safhasında inşa edilmiştir. Ecomuseum doğal çevreyi ve doğal çevreyi kültürel bir manzaraya dönüştüren tarihi çevreye adamıştır. Sergi, Simplon'daki geçit yollarının geçmişi, Simplon tünelinin inşası, ticaret ve ticaret, ulaşım, ulaşım, tarım ve Peru Coğrafi Chavez'in ilk Alpler geçiş uçuşunu kapsıyor. Müze, Brig'den Gondo'ya geri yüklenen Stockalperweg'in bir parçası.

---

(1) Miles Davis (1999:4)
(2) Peter Rivière (1985)
(3) Bekir Onur (2014-505)