Mübadelenin yüzbirinci yılı 2024-02-03 17:51:56
Bir kuş uçuyordu Sisam'la Kuşadası arasında
anlayamadım bir türlü Türk müydü Yunan mı,
bir başka yerden mi hangi milletten?
"Ey kuş dedim, kimlerden olursun, hangi ülkeden?"
"Ben bir martıyım, dedi, yaşım evrenin yaşında,
ülkemi sorarsan: yeryüzü, gökyüzü ve deniz,
sınırlarımı sorarsan: topraktır, su ve hava"
Özdemir İnce şiirinde ne güzel anlatmış değil mi?
Günümüzden tam yüz bir yıl önce yaklaşık iki milyon insan doğduğu, büyüdüğü, yaşadığı toprakları terk etmek zorunda kalarak, daha önceden hiç görmedikleri, tanımadıkları yerlerde yeni yeni hayatlar kurmak için yollara düştüler.
Bu kişilerden kimisi zorlu yol şartlarına dayanamayarak yaşayacakları yeni topraklara ulaşamadan hayatlarını kaybettiler. Kimisi de gelinen ya da gidilen yere uyum sağlamakta zorluk yaşadı. Geri dönmek istediler ama bu imkansızdı...
Çünkü bu göç zorunluydu…
İsteseler de istemeseler de değişime ayak uydurmak zorundaydılar…
Adına GÖÇ denilen yer değiştirme, “gönüllü” de olsa “zorunlu” da olsa, adı “mübadele” de olsa “serbest göç” de olsa hem bireyleri hem de toplumları pek çok alanda derinden etkileyen bir olgu elbette…
Ancak işin içine zorunluluk girince çok daha travmatik oluyor.
Mübadeleye tabi tutulan bireyler ister kadın ister erkek ister yetişkin ister çocuk ya da yaşlı olsunlar her biri bu durumdan farklı etkilenmişlerdir.
Son zamanlarda bu alandaki çalışmalar ve yayınlar çok artmasına rağmen spesifik olarak bakıldığında her birinin farklı etkilenmelerinden söz edebilmek mümkün…
30 Ocak 2024 mübadele sözleşmesinin imzalanmasının yüz birinci yıl dönümüydü…
Aradan geçen zaman yaşananları unutturmadığı gibi daha da çok hatırlanmaya başladı.
Çünkü ilk zamanlar bu konunun üzerinde durulmadı. Sanki unutmak istediler. Belki de unutturulmak istendi. Mübadeleyi bire bir yaşayan dedelerimiz, ninelerimiz sanki böyle bir travma hiç yaşanmamış gibi konuşmadılar üzerinde. Onların çocukları da aileleri dillendirmediği için sormadılar. Belki de soramadılar büyüklerini üzmemek için…
Zira konu açıldığında hepsinin gözleri doluyor, boğazlarına bir şey tıkanıyor, konuşmakta zorluk çekiyorlardı.
Neredeyse 1990’lı yıllara kadar ne üzerinde yazıldı ne konuşuldu ne de akademik yayın yapıldı. Okulların müfredat programlarına bile alınmadı. Okullarımızda yıllarca tarih dersi okuduğumuz halde içinde mübadeleye ilişkin bir tek cümleye rastlayamadık. (Hâlâ da öyle)
Türkiye’den Yunanistan’a göç eden mübadiller, kültür, sanat ve folklorik değerlerini korumak için çalışmalarını bizden çok daha önce başlatarak dernekler, vakıflar kurmak yoluyla örgütlenip, kültür ve sanat merkezleri, araştırma enstitüleri, müzeler kurdular.
Yunanistan’dan Türkiye’ye göç edenler çok uzun yıllar örgütlenemediler. Oysa buraya gelen mübadiller de bilgi birikimlerini, kültür, sanat ve folklorik değerlerini yanlarında getirmişlerdi.
Ancak üçüncü kuşak mübadiller konuyu çok merak ettiler ve Türkiye’de de geç de olsa dernek ve vakıflar kurulmaya başlandı.
Ben de son yıllarda bu alanda çalışmalar yaptığım için; içinde mübadele geçen her cümleyi okurum. Geçen gün Büyük Mübadele Derneği Başkanı’nın mesajını okurken, yazıdaki bir cümleyi çok beğendim. Sizlerle paylaşmak isterim.
"Unutmamak bazen mutluluktur, her başka bir umutla aydınlanır gökyüzü..."
Günümüzde bu alanda yapılan çalışmaların ana amacı; yüzyılımızın en büyük göç hareketi olan mübadelenin insan hayatlarında yarattığı etkilerin gündeme getirilmesi yoluyla farkındalığın artırılmasıdır.
Dileğimiz, bir daha böyle bir insanlık travmasının yaşanmamasıdır…
2024-02-03 17:51:56
Mübadelenin yüzbirinci yılı
Bir kuş uçuyordu Sisam'la Kuşadası arasındaanlayamadım bir türlü Türk müydü Yunan mı,bir başka yerden mi hangi milletten?"Ey kuş dedim, kimlerden olursun, hangi ülkeden?""Ben bir mart... Devamı
2023-10-22 23:45:22
O küçücük odada kocaman bir dünya saklıydı
Sözünü ettiğim oda babaannemlerin Basmane’deki evlerinin bir odasıydı…
Aslında sadece o odada değil, o evde çok büyük bir dünya ve anlatmakla bitmeyecek kadar çok hikâye vardı. ... Devamı
2023-03-07 12:30:00
Mart
Dünyanın pek çok yerinde özellikle kıştan bahara, sonbahardan kışa törenler ile geçilir. Kökeni çok eskilere dayanan ve günümüzde de hem ülkemizde hem de dünyada kutlanan bu törenle... Devamı
2022-12-19 10:00:00
Bir kültür mirası karambol oyunu
Karambole gelmek, karambole düşmek, karambole getirmek, karambolde kalmak, karambole gitmek…
Karambol kelimesi Türkçede daha çok karışıklık veya karmaşa anlamları ile bilin... Devamı
2022-07-06 10:00:00
Eski bir zaman hikâyesi
Eskiden okullarımız uzun yaz tatiline girdiğinde şimdilerde olduğu gibi vakit geçirecek fazla bir seçeneğimiz yoktu. Bu nedenle ya kitap okurduk ya da annelerimiz tatil boyunca oyalanalım di... Devamı
2022-03-06 14:00:00
O bütün ağaçların ilki değil mi?
“Olea prima omnium arborum est”
Adı "ölmez ağacı"dır... Zira ölümsüzlüğün simgesidir... Yaşamın, umudun adıdır. Öleceğini zannettiğimiz anda bir filiz verir, işte... Devamı
2022-01-04 23:00:00
Hayatımızdan bir "Hayat" geçti
Çocukluğum “ev gezmeleri”nin hayatlarımızın önemli eğlencelerinden biri olduğu dönemde geçti. Benim kuşağım ne demek istediğimi çok iyi anlamış olmalı...
Annemle babam akşam... Devamı
2021-11-25 12:30:00
İpekçi Hafız’ın ardından
Beni tanıyanlar bilir, yaptığım yolculuklarda insan hikâyeleri dinlemeyi çok severim. Zira bana göre hayatta herkesin anlatılacak, hatta yazılabilecek bir hikâyesi vardır. Bu anlamda yolcu... Devamı
2021-10-23 10:00:00
Bir masal ev: LİMANevİ
Geçenlerde “İzmir’in cennetisin sen Urla” yazımı yazalı tam on yıl olduğunu fark ettim. Yazımı okuyan Urlalı bir yakınım, “Urla’yı bu kadar da güzel yazma, özenip gelmesinler... Devamı
2021-10-16 17:30:00
Kolonyacılık unutulmaya yüz mü tutmuş?
Geçtiğimiz günlerde Datça - Fethiye tatilimizden dönerken her zaman olduğu gibi Muğla’da mola vermiştik. Alışmış olduğumuz üzere şehrin arka sokaklarında, arastasında (çarşı) va... Devamı
