Tarihi Kemeraltı İnşaat Yatırım Ticaret A.Ş. TARKEM'in 2023 yılı "Kemeraltı Algı Araştırması" raporu yayınlandı. Araştırma, Kemeraltı'nı kadınların ayakta tuttuğunu, "Z kuşağı" denilen 1996 ve sonrası doğumluların Kemeraltı'yla ilişkilerinin kopuk, UNESCO Dünya Mirası Daimi Listesi adaylığı konusunda farkındalığın ise yine düşük olduğunu ortaya koydu. 

TARKEM'in 23-26 Ekim 2023 tarihleri arasında 1001 kişinin katılımıyla, çevrimiçi olarak gerçekleştirilen araştırmasında Kemeraltı'na ilişkin duygular, düşünceler, etkinlikler, UNESCO Dünya Mirası Daimi Listesi adaylığının bilinirliği, yatırım fonu ve beklentiler soruldu. Bu yıl yapılan algı araştırmasında 2022 yılı araştırmasından farklı olarak "öneriler" bölümü de yer aldı. Araştırma sonuçları TARKEM'in sosyal medya hesaplarından paylaşıldı. 

Kemeraltı deyince nostalji akla geliyor

TARKEM'in sosyal medya hesaplarından yayımladığı 2023 yılı "Kemeraltı Algı Araştırması"na katılanların yüzde 57'si kadın, yüzde 43'ü erkek, katılımcıların yaş ortalaması ise 51. Araştırma sorularını yanıtlayanların yüzde 22'si Konak, yüzde 22'si Karşıyaka, yüzde 11'i Karabağlar'da yaşayanlar olmuş. İzmir'in gözbebeği tarihi çarşıya bakış açısı genel anlamda olumluyken, Kemeraltı deyince akla gelen ilk duygu geçen yıl olduğu gibi "nostalji" olarak belirmiş.

Araştırmaya katılan genç kuşaklar, Kemeraltı'na nötr kalırken özellikle 27 yaş üstü Z kuşağı Kemeraltı'nda keşfedilecek daha az şey olduğunu belirtmiş. Araştırmayla, Z kuşağının Kemeraltı ile arasında duygusal bir bağ bulunmadığı, yine de Kemeraltı'nın kendilerinde olumlu duygular uyandırdığı saptanmış. Z kuşağının anne - babalarını temsil eden 58 yaş üstü kuşak ile nine - dedelerini temsil eden "sessiz kuşak" olarak tanımlanan 77 yaş üstü kişiler ise herhangi bir etkinlik için Kemeraltı'nı ziyaret etme eğiliminde olmadıklarını belirtmiş. 

Kemeraltı'nı kadınlar mı ayakta tutuyor?

Kadınların Kemeraltı ile ilişki ve iletişimi erkeklere göre çok daha olumlu çıkmış 2023'de de. Erkeklere oranla Kemeraltı hakkında daha olumlu düşüncelere sahip olan kadınlar, en sık hissedilen nostalji, keyif ve merak duygusunu daha güçlü deneyimlemiş. Kadın katılımcılar, erkeklere göre Kemeraltı’nda keşfedecek daha çok şey olduğunu düşündüklerini belirtmiş. Kadınlar eski binaların yenilenmesine ve temizliğe daha çok dikkat ederken, erkekler altyapı ve ışıklandırmaya odaklanmış.

Araştırmanın özetinde, katılımcıların altyapı çalışmaları konusunda genel olarak "tarafsız" bakış açısına sahip olduğu belirtilmiş. Bölgenin temizlik açısından ortalamanın altında kaldığı belirtilirken kadınlar, kendilerini erkeklere göre daha az güvende hissettiğini söylemiş. Kemeraltı'nda, kültürel ve sanatsal etkinlikler özellikle kadınlar ve genç kuşakların en çok arzu ettiği etkinlikler olarak dile getirilmiş.

UNESCO çalışmaları farkındalığı bu yıl da düşük

Araştırma sonuçlarına göre "Kemeraltı'nın UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde" oluşuyla ilgili farkındalık bu yıl da düşük çıkmış. Kemeraltı’na her gün gidenlerin yarısının UNESCO Dünya Mirası Daimi Listesi adaylığı sürecinden haberdar olmadığı, katılımcıların yaşı ilerledikçe bu süreç hakkındaki farkındalığın ise ciddi oranda azaldığı görülmüş. 

Altyapı çalışmaları

Kemeraltı'nda her yağmurdan sonra esnafın isyanına yol açan, büyük tepki çeken alt yapı sorunlarının iyileştirilmesi amacıyla gerçekleştirilen çalışmalar da katılımcılara sorulmuş. Bu sorularla ilgili "Katılımcılar altyapı çalışmalarına genel olarak tarafsız bir bakış açısına sahip olduğu" görüşü yer almış. Altyapı çalışmaları genel olarak nötr karşılanırken, erkeklerin kadınlara oranla daha olumlu düşünme eğiliminde olduğu değerlendirilmiş.

Yatırım fonu tanınmıyor

Araştırmada Kemeraltı ve çevresine kaynak yaratmak, kurumsal ve bireysel nitelikli yatırımcıyı çekmek amacıyla TARKEM'in portföy yönetim şirketiyle birlikte kurduğu “İzmir Tarihi Kemeraltı Gayrimenkul Yatırım Fonu” sorular arasında yer almış. Yanıtlarda her iki katılımcıdan birinin fonu duymadığı, "yaşlı demografik gruplar hariç" yatırım fonu konusunda kamuoyunda önemli bir boşluk olduğu saptanmış.

Elinizde sihirli bir değnek olsa...

Araştırmanın beklentiler bölümünde katılımcılara ellerinde sihirli bir değnek olsa Kemeraltı ile ilgili neyi değiştirecekleri sorulmuş. Alanın eski haline getirilmesi istenirken, katılımcılar "Kemeraltı'nın mimari, manevi, işlevsel, kültürel, insani ve çevresel yönleriyle kapsamlı bir restorasyonunun yapılmasını" istemiş. 

Öneriler bölümü

Kemeraltı algı araştırmasına bu yıl "öneriler" bölümü de eklenmiş. Araştırmaya katılanlar tarihi çarşıda gurme - yöresel lezzet festivalleri yapılmasını, keyif köşeleri oluşturulmasını, nötr duygular taşıyan Z kuşağını buraya çekecek etkinlikler düzenlenmesini önermiş. UNESCO Dünya Mirası Daimi Listesi adaylığı farkındalığını artırabilmek için "Kemeraltı Kültürel Miras Günü" düzenlenmesi, kadınların liderliğindeki kuruluşların merkezini Kemeraltı’na almalarının sağlanması öneriler içinde yer almış. Kemeraltı esnafının çeşitli altyapı projelerinin durumu hakkında bilgilendirilmesi gibi önerilerde bulunulmuş.

***

Kemeraltı'nın önceliği yangına karşı koruma

Kemeraltı'nda 2 Şubat 2024 günü yaşanan yangın, tarihi çarşıda büyük bir korkuya yol açtı. Yangının can kaybına neden olmadan atlatılması yürekleri bir parça ferahlatsa da ekonomik sıkıntıyla boğuşan esnafın zarar görmesi hepimizi üzdü. Kemeraltı'nın sıklıkla gittiğim, alışveriş yaptığım bölgedeki kazazede işyerlerinin zararları umarım kısa sürede karşılanır ve tarihi çarşı böyle bir felaketi bir daha yaşamaz. Kızlarağası Çarşısı'nın hemen karşı sırasındaki dükkanlarda yaşanan yangının İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiyesi'nin yoğun çabasıyla daha fazla yayılmadan söndürülmesi gerçekten büyük şans. 

Mirkelam Han'ın girişinde bulunan "45'lik Plak"ı işleten meslektaşımız Birol Üzmez, yangın sırasında sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, yangının tarihi çarşıda her şeyin nasıl pamuk ipliğine bağlı olduğunu bir kez daha acı bir şekilde gözler önüne serdiğini dile getirdi. Paylaştığı fotoğrafların dört yıldır süren UNESCO Dünya Mirası Daimi Listesi adaylığı çalışmalarının da bir günde çöpe gideceğinin kanıtı olduğunu belirten Üzmez, "Bu yangından nasıl ders çıkarırız?" diye sordu.

"Acilen önerim hemen, tez elden Kemeraltı yangın master planı hazırlanmalı" diyen Birol Üzmez, Kemeraltı'nda modern yapılar gibi duran kimi dükkanlarda elektrik tesisatlarının eski olduğuna, klima, elektrik ocağı gibi elektrikli malzemelerin yükünü kaldıramadığına dikkat çekti. Üzmez'in sözleri önemli, o nedenle ben de yer vermek istedim paylaşımına: 

"Bu yangın daha fazla yayılmadıysa bunu itfaiye teşkilatına borçluyuz. İkinci bir şans da yangının olduğu yer itfaiye araçlarının girebileceği bir yerde olmasındandı. Eğer iç kesimlerde meydana gelseydi Kemeraltı'nın daracık sokaklarından itfaiye araçları giremeyecekti. Bu da düşünülmesi gereken ayrı bir konu." 

Tarihi çarşıyı geleceğe taşımak için çalışanlar, eski binaları diriltip ayağa kaldırmak için emek verenler, alt yapı sorununu çözmeye çalışırken yangın gibi hayati bir konuyu da umarım gözden kaçırmazlar. Sanırım "Kemeraltı algısına" artık bu yönden de bakmak gerek.