İzmir'in düşman işgalinden kurtuluşunun 102. yıldönümünü kutladığımız 9 Eylül gününde, kentimizde çok sayıda sergi, söyleşi, imza günü, konserler düzenleniyor. Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzeler Müdürlüğü (APİKAM) iki özel sergiyle adeta hafızaları tazeliyor. Yeni kuşaklar içinse ülkenin kuruluş ve kurtuluş günü olarak kabul edilen 9 Eylül'ün anlamını bir kez daha anlatıyor. 

APİKAM'ın, 9 Eylül 2024 Pazartesi günü Vasıf Çınar Bulvarı sonundaki Vasıf Çınar Meydanı olarak da anılan alanda açacağı ilk sergi "İzmir'in Kurtuluş Bayramı" adını taşıyor. Sergide 1923 yılından bu yana "Kurtuluş Bayramı" olarak anılan 9 Eylül kutlamalarının ilk dönemlerine ilişkin görüntüler, dönemin gazete manşetleri ve spotları eşiliğinde veriliyor. Yaklaşık 40 panoda yer alacak serginin afişindeki fotoğraf Yavuz Çorapçıoğlu koleksiyonundan alınmış. Fotoğrafta iki öğrencilerin yakasında "Türk İzmir" kelimeleri dikkat çekiyor. Sergi 9 Eylül 2024 Pazartesi günü saat 16.00'da ziyarete açılacak.

APİKAM'ın kurtuluş haftasında gerçekleştireceği "Yanık Yurt - Kurtuluş Savaşı’nda Batı Anadolu ve İzmir Yangınları" sergisi ise 12 Eylül 2024 Perşembe günü başlayacak. Kurtuluşa giden yolda aslında büyük bir trajedinin ve acının da yaşandığı, kentin büyük bir bölümünü adeta bir kül yığınına çeviren büyük İzmir yangınına odaklanan sergi, Yunan ordusunun Batı Anadolu’dan çekilirken uyguladığı yakma ve imha politikasını gözler önüne serecek. Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzeler Müdürlüğü koleksiyonlarından ilk kez gün ışığına çıkan fotoğrafların da görüleceği sergide İzmir yangını sırasında kullanılan ve İzmir İtfaiye Dairesi Başkanlığı’nda korunan itfaiye araçları da görülebilecek. 

Serginin ilginç bir özelliği de ziyaretçiyi o günlere götürecek yanık kokusu eşliğinde gezilecek olması. Ziyaretçilerin ilk andan itibaren yok edilmiş, yakılmış bir kenti fotoğrafların yanı sıra yanık kokusu eşliğinde gezmesi ise İzmirliler için ilginç bir deneyim olacak. Yanık Yurt sergisine özel hazırlanan koku Gebze bölgesinde faaliyet gösteren uluslararası esans üreticisi MG International Fragrance Company tarafından tasarlanmış.

Sergide yer alan fotoğraflar Nejat Yentürk koleksiyonunun yanı sıra, Fransız bankacı ve büyük fotoğraf projesi Archives de la Planète'i (Gezegen Arşivleri) başlatan kişi olarak tanınan Albert Kahn’ın arşivinden derlenmiş. Yunan ordusunun çekilmesi sonrasında Batı Anadolu’daki kasaba ve şehirlerin durumunu belgeleyen filmler ise yine Albert Kahn, Uluslararası Kızılhaç Komitesi ve British Pathé Arşivleri’nden alınmış.

Serginin küratörlüğünü Aybala Yentürk ve Nejat Yentürk, proje koordinatörlüğünü ise Dr. Serhan Kemal Saygı üstlenmiş. "Yanık Yurt - Kurtuluş Savaşı’nda Batı Anadolu ve İzmir Yangınları" sergisi 12 Eylül 2024 Perşembe günü saat 18.00'de açılacak ve 20 Haziran 2025 tarihine kadar ücretsiz gezilebilecek. 

Sekiz yıl sonra ilk sergi

Tamamen APİKAM personelinin emeğiyle hazırlandığı belirtilen "Yanık Yurt" sergisi, aynı zamanda kurumun 2016 yılında açılan "Kent ve Ulaşım" sergisinin ardından sekiz yıl sonra açılan ilk sergi olma özelliğini taşıyor. APİKAM'da 2004 yılında "Kent ve Ticaret" Sergisi, ardından 2007 yılında "Kent ve Sağlık" Sergisi açılmıştı. Salonda son olarak 2016 yılında "Kent ve Ulaşım" sergisi İzmirlilerle buluşmuştu.

***

Kurtuluşunun 100. Yıldönümünde İzmir 

İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Kitaplığı'ndan çıkan "Kurtuluşunun 100. Yıldönümünde İzmir" kitabı Dr. Serhan Kemal Saygı tarafından kaleme alınmış. İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin 2023 yılında ücretsiz olarak dağıttığı kitap, içerik olarak 9 Eylül 2024 Pazartesi günü açılacak "Kurtuluş Bayramı" sergisiyle de benzer özellikler taşıyor. İzmir’in, geçmişten günümüze taşıdığı özel günlerden en önemlisinin 9 Eylül olduğuna dikkat çeken kitap, İzmirlilerin “Kurtuluş Bayramı” olarak bildikleri “9 Eylül”ün, aynı zamanda tüm Türkiye’nin ulusal anma günü olduğunu belirtiyor. Atatürk dönemi 9 Eylül kutlamalarıyla başlayan kitap Birinci Dünya Savaşı, çok partili hayata geçiş, siyasi ayrışma dönemleri, 1960-1980 yılları ile ve 2000'li yıllardaki kutlamalara yer veriyor. Aynı zamanda 9 Eylül'ün Türk-Yunan ilişkilerine yansımaları ile 9 Eylül kutlamalarının İzmir'in toplumsal yaşamındaki yerine değiniyor. Kitap Cumhuriyetimizin 100. Yılına armağan olarak basılmış.

•••

Yaşar Aksoy'dan konferans ve imza

İzmir'in kurtuluş gününde gazeteci yazar Yaşar Aksoy, İzmir Kültür Sanat Fabrikası'nda "İstiklalin Parladığı Gün: 9 Eylül" başlıklı bir konferans verecek. Konferans saat 14.30-15.30 arasında gerçekleşecek. Yazar Aksoy, aynı gün saat 16.00-20.00 saatleri arasında ise Yakın Kitabevi'nde okurlarıyla buluşacak. Kırmızı Kedi Yayınları'ndan çıkan "Elveda Selanik 1917 Yangını", "İzmir 1922 Yangını" ve "Vatan ve Cumhuriyet" kitaplarını imzalayacak, okurlarla söyleşecek.

•••

9 Eylül temalı söyleşiler

• 9 Eylül 2024 Pazartesi günü İnciraltı'ndaki İzmir Müze Gemiler Müdürlüğü'nce "İşgalden Kurtuluşa İzmir" başlıklı bir söyleşi düzenlenecek. Atatürk ve Deniz Sergi Salonu'nda saat 15.00’te başlayarak söyleşiyi Dokuz Eylül Üniversitesi İnkılap Tarihi Enstitüsü Başkanı Prof. Dr. Kemal Arı gerçekleştirecek. Prof. Dr. Arı, söyleşinin ardından okurları için kitaplarını imzalayacak. Söyleşiyi Türkiye Kuvayi Milliye Mücahitler Derneği İzmir Şubesi'nin zeybek gösterisi izleyecek. Söyleşi ve gösteri halka açık ve ücretsiz olarak düzenlenecek.

• Aynı gün Milli Kütüphane'de "9 Eylül İzmir'de Türkiye'nin Kurtuluşu" başlıklı bir söyleşi yapılacak. İzmir Varyant Rotary Kulübü işbirliğiyle gercekleşecek ve saat 17.00'de başlayacak söyleşiye Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü'nden Doç. Dr. Mehmet Emin Elmacı konuşmacı olarak katılacak. Etkinliğin moderatörlüğünü İzmir Milli Kütüphane Vakfı Başkanı Avukat Ulvi Puğ yapacak. 

• Kurtuluş Haftası'ndaki söyleşilerden biri de Urla'da Köstem Zeytinyağı Müzesi'nde gerçekleşecek. İşgal ve kurtuluş yıllarının izlerini taşıyan köylerin öykülerinin anlatılacağı etkinlik 15 Eylül 2024 Pazar günü saat 14.00'de başlayacak. İzleyiciler Barbaros Köyü'nün öyküsünü Aydın Yaka'dan dinlerken, Engin Önen de Germiyan ve Reisdere’den anılar aktaracak. Ahmet Akgül Ovacık’ın, İbrahim Topal ise Alaçatı’nın eski dönemlerini anlatacak.