Asırlık Cumhuriyet çınarı Leman Mualla Adlı öğretmenin dileği gerçek oldu

İzmir'in tarihi okullarından Dumlupınar İlkokulu'nun yaşayan son öğretmeni, asırlık eğitim çınarı Leman Mualla Adlı'nın dileği gerçek oldu. Günümüzde Konak Kaymakamlığı olarak hizmet veren tarihi binanın girişine "Bu bina Cumhuriyetin ilk yıllarında Dumlupınar İlkokulu olarak kullanılmıştır" tabelası asıldı. Konak Kaymakamı Gökhan Görgülüarslan, binanın giriş katına da Leman Mualla öğretmenin bağışladığı okulun eski fotoğraflarının, plan defterlerinin ve kendi el yazısıyla hazırlanmış okulun tarihinin anlatıldığı dökümanın yer aldığı bir anı köşesi yaptırdı.

Leman Mualla öğretmenin isteği

Bugün 100 yaşını geride bırakan öğretmen Leman Mualla Adlı ile 2024 yılının Mayıs ayında söyleşmiştik. Söyleşide okulunun Kurtuluş Savaşı sırasındaki tarihi önemine değinen Leman Mualla öğretmen, o sırada İzmir Nüfus Hizmetleri Merkezi olarak kullanılan binanın hiçbir yerinde okulunun adını anımsatacak bir iz, bilgi olmadığını üzülerek gördüğünü söylemişti. "Tarih yok edilemez. İzmirliler bu tarihi okulun adını unutmamalı. Tek dileğim binanın girişine burasının bir dönem Dumlupınar İlkokulu binası olarak kullanıldığının yazılmasını görmek" diyen değerli öğretmenin dileğini bu sayfaya taşımıştım. 

Kaymakam Görgülüarslan'ın duyarlılığı

Aradan aylar geçmesine karşın bir gelişme olmamış, bina bir süre sonra da Konak Kaymakamlık binası olarak kullanılmaya başlamıştı. Bu yıl Mart ayında bir kitabevinde düzenlenen imza gününde Konak Kaymakamı Gökhan Görgülüarslan'la karşılaşmış, kendisine makamının bulunduğu binanın bir dönem Dumlupınar İlkokulu binası olduğunu belirtmiştim. Leman Mualla öğretmenin anlattıklarını paylaşarak, asırlık eğitim çınarının dileğinden söz etmiştim. Kaymakam Görgülüarslan ilgi göstererek Leman Hanım'la tanışmak istediğini, ayrıca öğretmen hanımın bu çok özel isteğini yerine getirmekten mutluluk duyacağını söylemişti.

Bir süre sonra, aldığımız davet üzerine Leman Mualla öğretmen ve ona eşlik eden yeğeniyle birlikte Kaymakam Görgülüarslan'ı ziyarete gittik. Konak Kaymakamlığı olarak kullanılan, tarihi Dumlupınar İlkokulu binasındaki görüşme Leman Mualla öğretmeni çok heyecanlandırmıştı. 1960'lı yıllardaki plan defterlerini, okulunun ve öğrencilerin yer aldığı fotoğraflarını, ayrıca okulun tarihini anlattığı inci gibi el yazısıyla hazırladığı dökümanı da yanında getirmişti. Öylesine heyecanlanmıştı ki Leman Mualla öğretmen, olanca titizliğiyle o fotoğrafların panoda nasıl yer alacağını gösteren bir plan ile fotoğraf altı yazılarını bile hazırlamıştı. 

Leman Mualla Adlı, 22 yıl görev yaptıktan sonra 1977 yılında emekli olduğu okulunu çok uzun süredir görmemişti. Konak Kaymakamı Gökhan Görgülüarslan'ın ilgisine, saygıyla karşılamasına, ağırlamasına şaşıran, sevinen öğretmenimiz çok duygulanmıştı. Tarihi binada öğrencilere tam 22 yıl emek verdiğini, sesinin binanın duvarlarında yankılandığını heyecanla anlatmış, ağabeyi ve ablasının da bu okulda okuduğunu söylemişti. Okulun adının binanın görünen bir yerine konulacak tabelada yaşatılması ve getirdiği anı değeri olan materyallerin bir panoda sergilenmesi arzusunu die getirmişti. Leman Mualla öğretmenin bu ziyaretini, Kaymakam Görgülüarslan'la bir araya gelmelerini "Dumlupınar İlkokulu hafızalardaki yerini koruyacak" başlığıyla 9 Mart 2025 tarihinde haberleştirmiştim.

Ve mutlu son!

Mart ayında yaptığımız görüşmenin ve haberin üzerinden geçen süreçte, Leman Mualla öğretmen yaşadığı bir ev kazasında düşmüş, üç kaburgasını kırılmıştı. Kendisini ziyaret ettiğimde, "Herhalde isteğimin yerine getirildiğini göremeyeceğim" diyerek üzüntüsünü ve endişesini dile getirmişti. Öğretmenimizin heyecanla beklediği haber, geçtiğimiz hafta Konak Kaymakamı Gökhan Görgülüarslan'dan geldi. Binanın dışına mekanın Cumhuriyet döneminde Dumlupınar İlkokulu olarak kullanıldığını belirten şık bir tabela asılmıştı. Tam da Leman Mualla öğretmenimizin planladığı şekilde, Mithatpaşa Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi'nde yapılan camlı panolar da binanın giriş katına yerleştirilmişti. 

Leman Mualla Adlı, bu güzel haberi ve Kaymakam Görgülüarslan'ın davetini ilettiğimde büyük sevinç yaşadı. 22 Mayıs Perşembe günü, ambulansla da, hatta sedye ile de olsa kendisi için düzenlenen minik törene geldi. Büyük bir özenle giyinmiş, elinde okuyacağı bir metin bile hazırlamıştı. 22 yıl boyunca hizmet ettiği binanın "Dumlupınar İlkokulu" olarak kullanıldığına ilişkin tabelanın asılmasına büyük bir mutlulukla tanık oldu asırlık eğitim çınarı. Yatay ve kaide üstündeki dikey camlı panoları görünce Leman Mualla öğretmenin sevinci ve mutluluğu daha da arttı. 

Kaymakam Gökhan Görgülüarslan'la okulun tarihine ilişkin bilgiler paylaşan Leman Mualla öğretmen, "Burası Kurtuluş Savaşı'nda gizli toplantıların yapıldığı çok önemli bir okuldur. İzmirliler bu tarihi okulun adını unutmamalı. Çünkü tarih yok edilemez" dedi. "Okulun hayatta kalan son öğretmeni olarak, bu tarihi Dumlupınar İlkokulu'nun adının binanın bir yerinde, bir tabelada mutlaka yer almasını vasiyet etmiştim" diyen Leman Mualla öğretmen, "Okulun adını yaşatacak tabelayı asmanızdan çok mutlu oldum. Bana çok büyük sevinç yaşattınız. Minnettarım. Hepinize çok teşekkür ederim" dedi.

Görgülüarslan: Binanın tarihini hocamızdan öğrendik

Konak Kaymakamı Gökhan Görgülüarslan binanın Milli Eğitim'in hizmetinde olduğunu bildiğini, ancak tarihiyle ilgili detayları Leman Mualla Adlı'dan öğrendiklerini söyledi. Görgülüarslan, hem bir öğretmenin dileğini yerine getirmekten hem de kent için önemli bir tarihi miras olan binaya ilişkin bilgilerin paylaşılmasından mutluluk duyduğunu belirtti. Panonun büyük ilgi gördüğünü, yakında panonun yanına bir de anı defteri koyacaklarını söyledi. "Kaymakamlık binasına gelen vatandaşlar duygularını, okula ilişkin anılarını buraya yazabilecekler" dedi.

Leman Mualla Adlı, Kaymakam Görgülüarslan'a bu ziyaretinde de, 1961-1962 yılına ait iki tane 5. sınıf plan defterini bağışladı. Defterler de yatay panodaki camlı bölmeye yerleştirildi. 

***

Ağlayanlar bile var

Kaymakamlık binası görevlilerinden Ebru Kaya, binanın giriş katında görevli olduğunu ve okulun tarihini anlatan panonun büyük ilgi gördüğünü anlattı. Kaya, "Buraya gelen vatandaşlar fotoğrafları ilgiyle izliyor. Ziyaretçiler arasında Leman Hanım'ın öğrencileri de var. Onu inci gibi yazısından tanıyorlar. Hayatta olmasından büyük mutluluk duyduklarını, kendisini görürsek ona sevgilerini iletmemizi istediler. Biz de bugün ilettik kendisine. Bazı vatandaşlar aile büyüklerinin, abla ya da ağabeyinin Dumlupınar İlkokulu'nda okuduğunu söylüyor. Fotoğraflar ve yazı o kadar ilgi gördü ki, ağlayanlar bile oluyor" diye konuştu.

***

100 yaşında bir eğitim çınarı

Ben Leman Mualla Adlı öğretmen ile ile 2023 yılında tanıştım. Cumhuriyetin 100. yılı nedeniyle Kültürpark'taki Atlas Pavyonu'nda fotoğraf sanatçısı arkadaşlarım Ayşegül Çetinkalp, Aylin Telef, Mert Rüstem, Erol Özdayı, Nur Uzakgören, Kemal Okul ve gazeteci Hüseyin Erciyas ile birlikte "Cumhuriyetin 100'ü İzmir" başlıklı büyük bir sergi hazırlığımız vardı. Sergide benim görevim 100 yaş ve üstü büyüklerimizle söyleşip, onların Cumhuriyet’e ilişkin anılarını kayda geçirmekti. Karşıyaka Kız Muallim Mektebi'nden mezun, aklı başında, tam bir Cumhuriyet öğretmeni olan Leman Mualla Adlı'ya Karşıyaka'yı kayda geçiren çalışmalarından tanıdığımız değerli büyüğüm Vehbi Moğol sayesinde ulaştım. Öğretmenimizle iletişimimiz bugüne kadar sürdü, zaman zaman bir araya geldik. Dileğini konu edinen haberler yaptım. İzmir'in bu kıymetli Cumhuriyet öğretmeninin yaşamına ilişkin bilgileri de paylaşmak isterim...

Leman Mualla Adlı, Tahrirat Katibi (yazı işleri müdürü) Süleyman Zekai Bey ile Hayriye Hanım'ın kızları olarak 1925 yılında İzmir'in Kemalpaşa ilçesinde dünyaya gelmiş. Kemalpaşa'dan başka Urla'da da memuriyetini sürdüren Süleyman Zekai Bey'in adı yaptığı hizmetler nedeniyle Urla'da bir sokağa da verilmiş. "Tahrirat Katibi Süleyman Efendi Sokağı" 50-60 yıl boyunca kullanılmış ancak daha sonra kaldırılmış. Leman Mualla Hanım babasının adının verildiği sokağı bularak bir dilekçe vermiş ve yeniden bu adın kullanılmasını sağlamış. Leman Mualla Adlı, aynı zamanda o sokağın yanı başında Ege Genç İş İnsanları Derneği'nce (EGİAD) inşa edilen ortaokulun spor salonu ise onun bağışıyla yapılmış.

Annesinin Millet Mektebi'ni bitirmiş aydın bir kadın olduğunu anlatan Adlı, altı yaşında babasını sekiz yaşında annesini kaybetmiş. Annesinin vasiyeti üzerine İkiçeşmelik'te oturan teyzesi ve eniştesi tarafından büyütülmüş. Topaltı İlkokulu'nun ardından Tilkilik'teki Kestelli Ortaokulu'na devam etmiş. Orta okul son sınıfta ise Dumlupınar İlkokulu'ndan mezun olan ağabeyini kaybeden Adlı, çok sevdiği büyüğünün isteği üzerine öğretmen olmayı seçmiş. Karşıyaka Kız Muallim Mektebi'ne kaydolmuş, 1944 yılında da mezun olmuş. 19 yaşında, ilk görev yeri olan Kuşadası’nın Burgaz Köyü'ne atanmış. Dört yıl Burgaz'da ardından dört yıl da Bayındır'da çalışmış. İzmir'de kısa bir süre Buca'da Vasıf Çınar Okulu'nda görev aldıktan sonra, Dumlupınar İlkokulu'na tayinini istemiş. 1977 yılında da bu okuldan emekli olmuş.

(Fotoğraflar: Hüseyin Erciyas)