Deneyimli ekonomi gazetecisi Sinan Doğan’ın gözünden İzmir sermayesinin dünü bugünü

Gazetecilerin tanık olduğu dönemin ticari, politik, kültürel, sosyal yaşamını kayda geçiren kitapları kaleme alması, kent belleği açısından ayrı bir değer taşıyor. Ekonomi Muhabirleri Derneği İzmir Şubesi’nin önceki dönem başkanlarından, deneyimli ekonomi gazetecisi Sinan Doğan'ın kısa bir süre önce e-kitap olarak okuyucusuyla buluşan "İzmir Sermayesinin Yükselişi ve Çözülüşü" kitabı da böylesi değerli bir araştırma. Herkesin kolayca erişebilmesi için e-kitap olarak okurla paylaşılan eser, İzmir ekonomisine yön veren sermayenin 100 yıllık dönem içinde hangi uğraklardan bugüne geldiğine bir ışık tutuyor.

Pandemi döneminde yazma başladığı kitabını hazırlarken iki sanayici Melih Gürsoy ve Enver Olgunsoy'dan çok etkilendiğini belirtiyor gazeteci Sinan Doğan. İzmir'in sanayisini kitaplarıyla kayda geçiren Gürsoy'la gazeteciliği sırasında çalışma olanağı bulduğunu anlatan Doğan, “Sanayiciliğin yanı sıra İzmir entelektüel dünyasının bir temsilcisi olan Melih Gürsoy’un eserlerine, bu çalışmada sık sık başvurdum. Kendisine minnettarım. Bir teşekkürüm de beni ve gazeteci arkadaşlarımı İzmir sanayi tarihini ele alan projelere yönelterek öğrenme, araştırma ve yazma duygumuzu sürekli besleyen Enver Olgunsoy’a” diyor.

Kitabını herkesin kolayca erişebilmesi ve özellikle genç ekonomi muhabirlerinin yararlanması amacıyla e-kitap olarak hazırladığını belirten Sinan Doğan, bu geniş çaplı araştırmasında kentin adeta ekonomi tarihinin özetini sunuyor. Bir dönem sözleriyle ulusal basının gündeminden düşmeyen firma sahiplerinin, binlerce işçinin çalıştığı firmaların krizler, yanlış devlet politikaları, hatalı yatırımlar, iç çekişmeler, aile içi çatışmalar nedeniyle eriyip tükenişini gözler önüne seriyor. 

İsimlerini bu gün internette arattığınızda bile yeterince bilgi bulamadığınız, ancak gazete ya da kurum arşivlerinden ulaşabileceğiniz yok olup giden markaları, holdingleri, o holdinglerin kurucularını bize yeniden anımsatıyor Sinan Doğan. Kitabın girişinde "İzmir Sermayesi, 100 yıllık dönem içinde hangi uğraklardan bugüne gelmiştir?" sorusunu yönelten Doğan, sorusunu İzmir sermayesinin ulusal ölçekte temsilcisi konumuna yükselen Yaşar Grubu’nun ve onun kurucusu Selçuk Yaşar’ın gelişme çizgisi üzerinden yanıtlamaya çalıştığını vurguluyor.

19. yüzyılda "Levantın yıldızı" konumundaki İzmir'in rıhtım, liman ve demiryolları bağlamındaki durumunu özetleyerek başlayan kitapta, 1914 yılından 2021 yılına kadar dünyada ve ülkemizde farklı dönemlerde yaşanan krizler, savaşlar sırasında kurulan, yatırımlarıyla kente yön veren ulusal ya da uluslararası nitelikte pek çok kuruluşun doğuşuna ve çöküşüne de yer veriliyor. Kentin yükselişi ve çözülüşü sürecinde büyüyen ve gerileyen sektörleri izleme olanağı da sunuluyor. 

Bu değerli araştırması için meslektaşımı kutlarken, kent ekonomisi için gerçek bir başvuru kaynağı olan kitabın basılı olarak da yayımlanmasını diliyorum. "İzmir Sermayesinin Yükselişi ve Çözülüşü" adlı PDF formatındaki e-kitaba bu bağlantıdan ulaşabilir, indirebilir ve okuyabilirsiniz. (https://drive.google.com/file/d/1MXz1KHwsYoc-Fd3A-8PAHxuz-_-gfEOZ/view)

***

Yeni Çıktı: Halit Şekerci’nin Denizli anıları

Geçmiş Zaman Olur ki - Denizli

Mühendis, karikatürist ve yazar Halit Şekerci’nin Mask Yayınları'ndan çıkan "Geçmiş Zaman Olur ki... Denizli" kitabı, yazarın doğup büyüdüğü, gençlik yıllarını geçirdiği Denizli kentindeki anılarından oluşan bir seçki. 1939 yılında Denizli'de dünyaya gelen Şekerci'nin kitabı çocukluk anılarıyla başlıyor. Oyuncağını kendi yapan bir neslin çocukları olarak büyüdüklerini anlatan Halit Şekerci, ilk oyuncağının on delikli kavisli "Olimpia" marka bir mızıka, ağız armonikası olduğunu anımsıyor. 

Denizli’nin uzun yıllar tek sineması olan Himaye-i Etfal Sineması’nı ve sinemada keyifle tüketilen beyaz leblebi "Dumanı Caba"yı, pamuk şekerleri öyle güzel anlatıyor ki Şekerci, sanki bir sinema salonunda film izler gibi gözünüzde canlanıyor tüm ayrıntılar. Yazarın anıları Denizli evlerinde yetiştirilen ipek böcekleri, İkinci Dünya Savaşı yıllarında kullanılmaya başlanan ve “grizet” denilen siyah okul önlükleri, okula başlamadan önce yapılan hazırlıklar, çarşıdaki manifaturacıdan kırtasiyeciden alınan malzemeler, Gazi Mustafa Kemal İlk Mektebi'ndeki ilk gün ile sürüyor. 

Ortaokulu ve liseyi Denizli Lisesi'nde okuyan Halit Şekerci kitabında hocalarına da yer veriyor. Şekerci'nin akıcı bir üslupla kaleme aldığı anıları, aynı zamanda hafızaları tazeleyen, bir kısmı belki de bugün unutulmuş olan gelenekleri, yöresel deyişleri, söylemleri Denizli'ye ilişkin bir sözlü tarih çalışmasını okuyorsunuz hissini veriyor. Denizli'de doğup büyüyen ama bugün uzaklarda yaşayanların anılara yolculuk yapacağı bir eser "Geçmiş Zaman Olur ki..."

***

Ben Ne Okudum?

Hıfzı Topuz'dan "Meyyale"

Tarihi belgesel romanlarıyla bilinen gazeteci yazar Hıfzı Topuz'un sürükleyici anlatımıyla kaleme aldığı "Meyyale" romanı, okura adeta "tarih tekerrürden ibarettir" sözünü hatırlatıyor. 2023 yılında yitirdiğimiz yazarın Remzi Kitabevi tarafından basılan kitabı ilk kez 1998 yılında yayımlanmış.

Topuz, romanını sandıklarda saklanan aile mektuplarından ve padişah Abdülaziz'in annesi Pertevniyal Valide Sultan'ın 1880'li yıllarda dikte ederek yazdırdığı Sergüzeştnâme'sinden yola çıkarak kaleme almış. Romanda, Ruslar'ın Kafkasya'ya saldırıları sırasında, 40 günlük bebekken annesiyle birlikte İstanbul'a gelen ve Saray'da Pertevniyal Valide Sultan'ın yanında büyüyen Ubıh kökenli Meyyale Hanım'ın yaşamı anlatılıyor. 

Kitap 19. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşü sırasında saray ve çevresinde yaşanan ilişkilere de yer veriyor. Kadınların saraydaki etkilerine, cariyelerin ve haremağalarının çilelerine değiniyor. Pertevniyal Valide Sultan'ın 117 yıl boyunca gizli kalan ve Hıfzı Topuz tarafından ortaya çıkarılan anıları, o dönemin siyasi entrikalarını, Abdülaziz'in devrilişi ve intiharını, Abdülhamit dönemindeki, günümüzü aratmayan yolsuzlukları, baskı ve işkenceleri, yargısız infazları, şeriatçıların devrimlere ve Batılı eğitime karşı direnişlerini aydınlatıyor. Bu sürükleyici tarihi romanın sonlarında Hıfzı Topuz'un "Meyyale Hanım" ile olan aile bağlarını da öğreniyorsunuz.

***

Gezici Kütüphane'ye gönüllü aranıyor

Bu yıl 40. yılını kutlayan İnci Vakfı, Karabağlar mahallelerinde yaz boyunca Gezici Kütüphane Atölyeleri'nde çocuklarla çalışacak gönüllüler arıyor. İnci Vakfı'nın katkılarıyla hizmet veren Gezici Kütüphane'nin çocuk atölyelerinde düzenli olarak kitap okuma, eğitici oyun etkinlikleri düzenleniyor. Gönüllüler çalışmalarını 17 Temmuz-5 Eylül 2025 tarihleri arasında Pazartesi, Salı, Perşembe ve Cuma günü gerçekleştirecek. Saat 16.00-19.00 arasında düzenlenecek atölye çalışmalarında görev almak isteyen gönüllüler başvurularını 27 Temmuz 2025 tarihine kadar linktr.ee/incivakfi bağlantısından yapabilecek.

***

Prof. Dr. Ruşen Keleş kitaplarını imzalayacak

Prof. Dr. Ruşen Keleş, yaşam öyküsünün anlatıldığı "Başka Bir Aşk İstemez" ve Kıbrıs'ta Doğu Akdeniz Üniversitesi'ndeki çalışmalarının yer aldığı "Ruşen Keleş'in Kıbrıs Yılları" kitabını okurları için imzalayacak. Alsancak Yakın Kitabevi'deki etkinlik 24 Temmuz 2025 Perşembe günü 12.00-14.00 saatleri arasında gerçekleşecek.

***

İBB'nin "Yolculuk" temalı yarışması

İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin 9. Uluslararası Edebiyat Festivali kapsamında düzenlediği ulusal düzeyde, lise öğrencilerine yönelik "Şiir-öykü-deneme" yarışması için eser gönderme süresi 31 Temmuz 2025 tarihinde doluyor. 19-21 Eylül 2025 tarihleri arasında "Edebiyat Yolculuktur" temasıyla gerçekleştirilecek festivale Lise Hazırlık, 9, 10, 11 ve 12. sınıflara devam eden gençler “Yolculuk” temalı şiir, öykü ve denemelerini gönderebilecek. Para ödülü bulunan yarışmayla ilgili detaylı bilgiye İzmir Büyükşehir Belediyesi Kütüphaneler Şube Müdürlüğü’nden ya da www.izmir.art/fileserver/uploads/tmlpkn.pdf linkinden ulaşılabilir. Yarışma sonuçları 30 Ağustos 2025 günü açıklanacak.

***

Kütüphanelerde sayım molası

Bornova'daki İzmir Edebiyat ve Müze Kütüphanesi eşya sayımı nedeniyle 21-25 Temmuz 2025 tarihleri arasında okuyucu ve ziyaretçilere kapalı olacak. Atatürk İl Halk Kütüphanesi ise 4-15 Ağustos 2025 tarihleri arasında sayım için okuyucu ve ziyaretçilere kapatılacak. İl Halk Kütüphanesi'nin ödünç kitap verme hizmeti dahil tüm bölümleri hafta içi 09.00-17.30, Cumartesi 08.30-17.30 saatleri arasında hizmet veriyor. Kütüphanenin sessiz çalışma salonu ise hafta içi saat 20.00'ye kadar açık.