İzmir'in Urla ilçesi bu yıl onuncu kez düzenlenen Enginar Festivali'ne ev sahipliği yaptı. Üç gün süren ve ilçenin tanıtımına önemli katkı sağlayan festivale ilişkin en can alıcı cümleyi Urla Ziraat Odası Başkanı Muharrem Uslucan kurdu. On yılda festivalin büyümesine karşın ilçede enginar dikilen alanın 1500 dönümden 300-500 dönüme düştüğüne dikkat çeken Uslucan "Festivali pazarladık, büyüttük ama üretimi bitirdik. Arazilere villa dikiyoruz artık" dedi. 

İlki 2015 yılında düzenlenen "Enginar Festivali" bu yıl 3-5 Mayıs 2024 tarihleri arasında gerçekleştirildi. Festival, İzmir Büyükşehir Belediyesi, Urla Belediyesi, Urla Ziraat Odası, Urla Esnaf Sanatkarlar Odası, Urla Kent Konseyi ve İzmir Ekonomi Üniversitesi işbirliğiyle düzenlendi. Urla’nın geleneksel mutfak kültürünü yaşatmaya çalışan Doğal Sofra Urla Derneği de festivalde sağlıklı ve doğal yiyeceklerin ziyaretçilerle buluşması için katkı sundu.

"10. Urla Enginar Festivali"ni Urit Restoran'da düzenlediği basın toplantıyla tanıtan Urla Belediye Başkanı Selçuk Balkan, festivalin üreticinin de katıldığı, gastronomi turizminin de eklendiği, vatandaşın sahip çıktığı bir etkinliğe dönüşmesini amaçladıklarını anlattı. Balkan, Urla'da bağ, zeytin ve kültür rotasının ilçede gastronomi turizminin gelişimi için çok önemli olduğunu belirtti. 

Balkan: Bu festival bir Urla hikayesidir

Festivalin açılış töreninde konuşan Selçuk Balkan, “Bizlere atalarımızın mirası" dediği festivalin temel amacının üretimde kalkınma olduğunun altını çizdi. Festivalde stantları başında 100’den fazla enginar üreticisi olduğunu, Urla’da toplam 1900 ton enginar üretildiğini belirten Balkan, “Enginarın hikayesini bugün yeniden daha güçlü ve daha lezzetli yazmanın heyecanını yazıyoruz. Bu festival bir Urla hikayesidir" diyerek sözlerini şöyle sürdürdü:

"Bu bereketli topraklar bizlere asırlardır Yarımada'ya özgü çok özel tarım ürünleri armağan ediyor. Enginarımız, kınalı bamyamız, susuz kavunumuz, çileğimiz, kuş konmazımız, üzümümüz, otlarımız, hurma zeytinimiz ve çok daha fazlası. Bu coğrafya bize çok cömert davranıyor. bizim görevimiz de bu coğrafyaya ve tarım arazilerimize sahip çıkarak gelecek nesillere bırakmaktır. Biz istiyoruz ki, bizim toprağımız üreticide kalsın."

Selçuk Balkan, tarım arazilerini korumanın, sürdürülebilir kırsal kalkınma politikaları geliştirip, ürünlerin pazar payını büyütmenin en büyük hedeflerinden biri olduğunu vurguladı. Balkan, "Amacımız, enginar gibi anlatacağımız yeni hikayeler yazmak. Bugüne kadar yanlış tarım politikaları yüzünden toprağına küsen çiftçimizin ekonomisine can suyu sağlamak boynumuzun borcu" diye konuştu.

Tugay: Yarım kalan her işi tamamlamakta kararlıyız

İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Cemil Tugay da on yaşıdaki Urla Enginar Festivali'nin Urla’nın tanınırlığını uluslararası boyutta arttırdığını söyledi. Tugay, "Şehrimizin turizm hacmi artıyor, satış kapasitesi artıyor. Urlalı esnafımızın yüzü gülüyor” diyen Tugay, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Uzun yıllardır uygulanan yanlış politikalar sonucu çiftçimiz artık toprağını ekip biçmekte zorlanıyor. En temel gıdalarımız bile ithal ediliyor. Bu zor şartlara rağmen Uluslararası Urla Enginar Festivali bugün on yaşında. Üretiyorlar. O ürünler ehil ellerde inanılmaz lezzetlere dönüşüyor. Urla bir dayanışma içinde kalkınmaya devam edecek. Şaha kalkmada İzmir’in öncü ilçelerinden biri olacak. Sorunlarımızı biliyoruz. İzmir’in parlayan yıldızı Urla için çalışmalar yapıyoruz. Bugüne kadar yarım kalan her işi tamamlamakta kararlıyız."

Uslucan: Festivali büyüttük, dikim alanlarını küçülttük

Urla'da on yıldır düzenlenen festivalin en önemli paydaşları çiftçiler, üreticiler. Festivale ilişkin görüşlerini sorduğum Urla Ziraat Odası Başkanı Muharrem Uslucan, on yılda festivalin büyümesine karşın ilçede enginar dikimi yapılan alanın 1500 dönümden 300-500 dönüme düştüğüne dikkat çekti. "Festivali pazarladık, büyüttük ama üretimi bitirdik. Arazilere villa dikiyoruz artık" diyen Uslucan, enginar dikilen arazi miktarı azalsa da, üreticinin bilinci sayesinde eldeki alanların korunabildiğini anlattı ve şu görüşleri dile getirdi:

"Tüm olumsuzluklara karşın üreticimiz çok dirençli, inatçı ve güçlü. Ağırlıkla doğrudan pazarlama yoluyla ürününü satan çiftçimiz 2020 yılında, Covid 19 pandemisi sırasında bile malını satmayı başardı. O dönem özellikle kadın kooperatiflerinin sosyal medyada yaptığı çağrıyla, belediyenin de desteğiyle üreticinin ürünü tarlada kalmadı, hepsi pazarlandı. Ancak hızlı yapılaşma sadece enginarı değil diğer bitkisel ürünlerin dikileceği tarım arazilerini yok ediyor. Tarım arazileri giderek daha fazla imara açılıyor, üretici ranta yenik düşüyor. Üretici sayısı da hızla azalıyor. Urla'da bizim odamıza kayıtlı 7 bin üretici var. Bunların içinde 200 kadar da enginar üreticisi bulunuyor."

Sakız enginarın Urla'nın yanı sıra Karaburun Küçükbahçe, Çeşme Ovacık ve Ildırı'da yetiştiğini anlatan Muharrem Uslucan, Yarımada'da yetişen enginarın lezzetinin başka olduğuna değindi. Enginarın son yıllarda doğrudan satışın yanı sıra ihracat ürünü olarak da değerlendirildiğini belirten Uslucan, "Geçmiş yıllarda enginarı sadece doğrudan satıyorduk. Elimizde kalan ürünleri de Çanakkale'deki konserve fabrikaları alıyor işliyordu. Şimdi vakumlama sistemiyle Türkiye'nin hemen her yerine hatta yurt dışına enginarları kargoyla gönderiyor üreticimiz. Teknoloji kullanarak enginarın verimin artmasını ve daha da yaygınlaşmasını sağlıyor" diye konuştu.

Ticari olarak yaklaşık 30 yıldır enginar dikimi yapıldığını anlatan Urla Ziraat Odası Başkanı Muharrem Uslucan, enginar çanaklarının konserve olarak, yaprakları kurutularak işlendiğini, unu ve çayının yapıldığı bilgisini paylaştı. Uslucan, "Kooperatifler buna daha çok yöneliyor. Kuşçular Kalkınma Kooperatifi'nin İZKA ile yaptığı bir proje var örneğin. Kadın kooperatifleri ise enginar konusunda oldukça aktif çalışıyor. Ancak bu iş henüz sektörleşmedi, daha çok bireysel çabalarla gidiyor. Aslında enginar çok değerli ve katma değeri yüksek bir ürün. Sapından yaprağına değerlendirmemiz gerekiyor ama biz şimdilik çanağını değerlendiriyoruz sadece” dedi. 

***

Karaciğer dostu

Üç gün süren festival kapsamında enginarların baklayla, bezelyeyle, dereotu ve havuç işbirliğinde hazırlanmış lezzetleri hem göze hem mideye ziyafet çekti. Karaciğer dostu olarak bilinen enginar, üç gün boyunca Urla Cumhuriyet Meydanı'ndaki sergiliklerde görücüye çıktı. Cumhuriyet Meydanı'nda sergilikleri gezen konuklar aynı zamanda enginarla yapılan yemeklerin hazırlanışını atölyelerde izlerken, bir yandan da enginar odaklı söyleşileri dinleme olanağı buldu.

Sakız enginarlar, boyutuna göre beş ya da altı tanesi 100 liradan alıcıyla buluştu. Sergiliklerde yiyeceklerin yanı sıra takıdan giysiye, dekoratif ürünlerden hediyelik eşyaya el emeği, göz nuru ürünler ziyaretçilerle buluştu. Meydanda yemek atölyeleri ve müzik dinletileri düzenlendi. 

Festival kapsamında Urla Kent Tarihi ve Arşivi Müzesi'nde (UKTA) çeşitli konularda söyleşiler gerçekleştirildi. Müzede "Zamanı Olmayan Yolculuk" kitabının yazarı Sergun Ağar ve Aydan Üstkanat'ın "Enginar" kitabı, Doç. Dr. Ahmet Uhri ve Dr. Betül Öztürk'ün "Ege Otları" kitabı söyleşileri festivalde konuklarla buluştu. Müzede kitap söyleşilerinin yanı sıra "Enginar tarımı ve çeşitleri", "Mübadil mutfağında enginar", "Toprak ananın izinde gıda toplulukları" ile "Geçmişten günümüze pazar-ı Urla" söyleşileri de ilgiyle izlendi.

***

Doğal Sofra Urla Derneği'nden enginar lezzetleri

Urla Enginar Festivali'nin basın toplantısında, Ot Festivali için de emek veren "Doğal Sofra Urla Derneği"nin üyesi kadınlarla da bir araya geldik. Turuncu önlükleriyle oradan oraya arı gibi koşuşturan Doğal Sofra'nın emektarları bu sefer sofraları, tamamı Urla sakız enginarından üretilen lezzetlerle donatmışlardı. Basın etkinliği için 250 tane enginar, 10 kilo bakla ayıkladıklarını anlatan kadınlar, ot festivalinde olduğu gibi Urla'nın yöresel değerlerini tanıtmak için çabaladıklarını söyledi. Doğal Sofra’nın emeğiyle üretilen taze bakladan fava, enginarlı ekmek, Urla sakız enginarından yapılmış çorba, zeytinyağlı börek, kuzu etli enginar ve dere otlu pilav bu yılın festival menüsünün de ifadesi gibiydi.

Doğal Sofra Urla Derneği Başkanı Mimar Bilge Bengisu Öğünlü ise Urla'da 15 yıldır çocuklar için çalıştıklarını anlatarak, "Bu güzel unutulan lezzetleri onlara tanıtmak, yaşatmak görevimiz. Urla'nın doğal otları, coğrafi tescilli sakız enginarı, balık çorbası mutfaklarımızda hep var olsun. Bu değerlerimizi koruyalım. Ata tohumlarımızı yaşatmak için çalışıyoruz" dedi.

Doğal Sofra’nın emeğiyle üretilen taze bakladan fava, enginarlı ekmek, Urla sakız enginarından yapılmış çorba, zeytinyağlı börek, kuzu etli enginar ve dere otlu pilav bu yılın festival menüsünün de ifadesi gibiydi.